ژان کوکتو یکی از معروفترین چهرههای روشنفکری فرانسه که در ادبیات و سینما دستی بر آتش داشت در باب شعر جملهای دارد به این مضمون که: «شاعر دروغگویی است که همیشه از حقیقت حرف میزند.» احتمالا میشود جملهاش را اینطور تفسیر کرد که شعر زرورق زیبایی است که دور حقایق گاهی تلخ و گاهی شیرین زندگی بسته میشود تا به گوش مخاطبان و به چشم خوانندگان جذاب و خواندنی بیاید. شعر جهان بازتابی از اتفاقات و احساسات و هیجانات مردم در سرتاسر دنیاست.
اهل ادبیات و کتابخوانها حتی اگر به خواندن شعر علاقهای نداشته باشند جایگاه ویژهای برای آن قائلند. شعر متعالیترین شکل بیان افکار و رویاها و آرزوهاست. شاعران به مراتب از نویسندگان کار سختتری دارند چون ابزارشان برای انتقال حرف فقط واژهها نیستند. به کارگیری واژگان و انتخاب آنها اینجا به مراتب اهمیت بیشتری پیدا میکند. یکی از جذابترین حوزههای ترجمه هم شعر است. ترجمه شعر خلاقیت فوقالعادهای نیاز دارد. بهترین نمونهاش همیشه ترجمههای احمد شاملو از اشعار مارگوت بیکل است که به گواه آنها که اشعار را به زبان اصلی هم خواندهاند شاملو شعرها را از نو آفریده و فقط به ترجمه آنها بسنده نکرده است. «سکوت سرشار از ناگفتههاست» قطعه شعری تمام و کمال شده که علاوه بر ترجمه مدیون هنر شاعری شاملوست.
خوشبختانه در سالهای اخیر به ترجمه شعر از کشورهای مختلف جهان توجه زیادی شده است. خواندن یک قطعه شعر کوتاه شما را بیشتر از خواندن چند رمان چند صد صفحهای میتواند با ادبیات یک کشور آشنا کند. شعر آمریکای لاتین مثلا لحنی صمیمی و نزدیک دارد. اشعار عاشقانه عربی منحصر به فردند. فرانسویها در به کارگیری استعارهها استادند. برای انتخاب کتاب شعر از ادبیات خارجی حتما به اندازه اسم شاعر باید به اسم مترجم هم توجه کرد. مترجمی که باید آنقدر توانایی داشته باشد تا علاوه بر ترجمه شعر بتواند روح و احساساش را هم انتقال بدهد. هفت کتاب شعر جهان را که ترجمههای استانداردی هم دارد و میتوانید با خواندنشان به جهانهای دیگر سفر کنید معرفی کردهایم:
سید بارت/راجر واترز (مترجمان: م.آزاد/فرخ تمیمی)
آنگاه آن سفینه قدرتمند/ سرانجام بر تارک آتش فرود آمد/ و به نوع بشر برخورد پیدا کرد/ و دلها را نرم و همنوا خواهد ساخت
این یکی از اولین کتاب ترجمه ترانههایی بود که اوایل دهه ۸۰ منتشر شد و از چند نظر با بقیه کتابهای مشابهش تفاوت داشت. مهمتریناش این بود که مترجمانش خودشان شاعر بودند. محمود مشرف آزاد تهرانی متخلص به م.آزاد علاوه بر فعالیت در زمینه ترجمه و تالیف چندین کتاب شعر دارد که اولین آنها را سال ۱۳۳۴ منتشر کرد. زبانش وزین و ساده است و همین ادبیات را در ترجمههایش هم حفظ میکند. فرخ تمیمی متولد ۱۳۱۲ شاعر معاصر ایرانی به خاطر تسلطش به زبان انگلیسی کار ترجمه هم انجام میداد. حالا فکر کنید این دو شاعر معاصر کمتر قدردیده در تاریخ ادبیات ایران با هم ترانههای یکی از مهمترین گروههای راک اعتراضی دهه ۷۰ را ترجمه کردهاند. بیشتر ایرانیها پینک فلوید را با آلبوم «دیوار» میشناسند. همان دیواری که بین آلمان غربی و شرقی کشیده شد و سال ۱۹۸۹ موقع فروپاشیاش گروه انگلیسی پینک فلوید برفراز آن شروع به خواندن کرد. ترانههای پینک فلوید که بیشتر مضامین اجتماعی و سیاسی دارند را اگر با موسیقیشان گوش بدهید که دلنشینتر هم خواهد بود.